Historia polskiej ceramiki artystycznej

Ceramika ludzkości towarzyszy od kilku tysięcy lat. Była ona więc świadkiem rozwoju technicznego, niezliczonych wojen, a także zmieniającej się mentalności człowieka oraz mody. Wyroby ceramiczne są więc sporym kawałkiem naszej historii, a co za tym idzie – ich historia jest naprawdę ciekawa. Nie inaczej jest, jeśli chodzi o ceramikę artystyczną rozwijającą się na polskich ziemiach. Jeśli więc chcesz się dowiedzieć gdzie i kiedy powstała pierwsza polska manufaktura oraz jakie firmy ceramiczne są aktualnie popularnie, a co za tym idzie – godne polecenia, to trafiłeś idealnie. Odpowiedź na nurtujące Cię pytania zawarta jest bowiem w artykule, który właśnie czytasz. 

Początku ceramiki

Zanim przejdziemy do sedna artykułu, czyli do historii polskiej ceramiki artystycznej, to wypadałoby wspomnieć o tym, kiedy tak naprawdę ceramika pojawiła się na świecie oraz gdzie i w jaki sposób się rozwijała. Początki wyrobów ceramicznych sięgają aż czasów paleolitu. To właśnie wtedy ludzie pierwszy raz zdali sobie sprawę z faktu, że glina jest niezwykle plastyczna i prosta w modelowaniu. Nie wiadomo jak zorientowano się, że wypalanie ogniem utwardza ceramikę, ale przyjmuje się, że stało się to przez przypadek. Czas największej świetności wyrobów ceramicznych to okres starożytnych Greków, którzy w wytwarzaniu wyrobów glinianych osiągnęli absolutne mistrzostwo. W tamtym okresie można było znaleźć masę produktów ceramicznych w najróżniejszych formach i rozmiarach. Grecka ceramika była również naprawdę bogato zdobiona przeróżnymi wzorami. Niezwykle ważnym osiągnięciem, które usprawniło tworzenie wyrobów ceramicznych, było wynalezienie koła garncarskiego. 

Historia  polskiej ceramiki

Ceramika na ziemiach polskich znana jest już od dłuższego czasu i tak samo, jak było to choćby w przypadku wcześniej wspomnianej Grecji, wykorzystywana była ona zarówno do wytwarzania narzędzi codziennego użytku, jak i do produkcji przepięknych dekoracji. Pierwszą polską wytwórnią naczyń fajansowych (jest to rodzaj ceramiki) była ta, założona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Belwederze pod Warszawą. Manufaktura ta działała od 1770 roku do roku 1783. Produkowała ona ceramikę na mocno ograniczoną skalę, głównie po to, aby zaspokoić potrzeby dworu królewskiego, oraz stworzyć jedyne w swoim rodzaju prezenty dla różnych wysoko postawionych osobistości. Drugim polskim producentem oferującym wyroby ceramiczne była Fabryka Fajansu w Korcu na Wołyniu. Co prawda w dzisiejszych czasach jest to Ukraina, ale wtedy tereny te należały do Rzeczypospolitej. Fabryka ta powstała z inicjatywy Józefa Klemensa Czartoryskiego w 1784 roku. Warto tutaj zaznaczyć, że była ona pierwszą manufakturą, która rozpoczęła produkcję porcelany. Było to około 1789 roku. Fabryka ta po wielu perypetiach zamknięta została ostatecznie w 1832 roku. 

Wielki przełom w ceramice, czyli bolesławiecka glina

Największy przełom w polskim przemyśle ceramicznym nastąpił w XIV wieku. To właśnie wtedy odkryto spore złoża gliny na terenie miejscowości Bolesławiec położonej na Dolnym Śląsku. Odkrycie to nie umknęło ówczesnym garncarzom, którzy z bolesławieckiej gliny zaczęli wytwarzać różnego rodzaju naczynia ceramiczne, a Bolesławiec stał się nieoficjalnym centrum polskiej ceramiki. Historia wytwarzanej w Bolesławcu ceramiki naznaczona jest okresem wojen oraz zaborów. Pomimo ciężkiej sytuacji na świecie manufaktury i zakłady bolesławieckie nieustannie się rozwijały. W trakcie, gdy większość śląska znajdowała się pod zaborem pruskim, w Bolesławcu powstał osławiony Wielki Garniec. Było to naczynie o pojemności 2000 litrów, jego twórcą był Johann Gottlieb Joppeg, a owe dzieło sztuki rozsławiło pochodzącą z Bolesławca ceramikę na tereny całej Europy. Pod koniec XIX wieku na terenie Bolesławca została otwarta Zawodowa Szkoła Ceramiczna, której działanie przyczyniło się nie tylko do rozwoju technologii produkcyjnej, ale także do usprawnienia nanoszenia farb na konkretne przedmioty.   

Polska ceramika – teraźniejszość

Aktualnie w Polsce prosperuje kilka dużych, bardziej znanych manufaktur oraz zapewne całkiem spora ilość mniejszych, gdzie albo ktoś sprzedaje ceramikę na mniejszą skalę, albo produkuje ją na zasadzie spełniania swojej pasji. Jeśli jednak chcemy “dużych graczy” to najbardziej znane na polskim rynku są:

  • Fabryka Porcelany AS Ćmielów
  • Manufaktura w Bolesławcu
  • Fabryka Porcelany Lubiana
  • Historia ceramiki na ziemiach polskich – Ćmielów

    Jedną z aktualnie prosperujących manufaktur ceramicznych, która jednocześnie jest naprawdę znana na rynku polskim, jest fabryka porcelany AS Ćmielów. Początku tej firmy sięgają roku 1804. Manufaktura ta w swojej ofercie posiada ponad 400 wzorów. Oferują oni między innymi: porcelanowe figurki oraz serwisy, kubki, biżuterię oraz wazony. AS Ćmielów to jedyna manufaktura w Europie, która produkuje rzeczy wytworzone z różowej porcelany. 

    Polska ceramika – Manufaktura w Bolesławcu

    Kolejną polską firmą zajmującą się produkcją ceramiki jest Manufaktura w Bolesławcu. Zakład ten rozgłos na cały świat zyskał już w XIX wieku. Produkowaną w bolesławieckiej manufakturze ceramikę charakteryzuje oparcie o tradycję oraz dbałość o najmniejsze szczegóły. Oferowana przez ten zakład ceramika tworzona jest przez projektantów i rzemieślników, którzy w wykonywaną przez siebie pracę wkładają całe swoje serce. Dzięki temu każdy sprzedawany przez nich przedmiot jest swoim indywidualnym dziełem sztuki. Ceramika oferowana przez Manufakturę w Bolesławcu produkowana jest z gliny kamionkowej z przewagą piasku kwarcowego i skalenia. Wykorzystanie właśnie tych materiałów powoduje, że sprzedawane przez nich produkty są bardziej odporne na różnego rodzaju uszkodzenia mechaniczne, niż inne znajdujące się na rynku wyroby ceramiczne, wytwarzane z innego rodzaju gliny. Zakład ceramiczny w Bolesławcu oferuje misternie wykonane, bogato zdobione naczynia i inne akcesoria ceramiczne. Można więc u nich zakupić nie tylko coś tak zwyczajnego jak ceramiczna filiżanka, ale także wykonaną z tego samego materiału umywalkę czy choćby kosz na śmieci. Firma ta nie tylko jest bardzo popularna w Polsce, sprzedają oni bowiem również produkty poza jej granicami. Ich wyroby eksportowane są do Europy, Ameryki Północnej, Azji oraz Oceanii. 

    Fabryka Porcelany Lubiana – polski producent

    Ostatnią opisywaną przeze mnie firmą ceramiczną jest Fabryka Porcelany Lubiana. Firma ta to nowoczesny producent porcelany, który swoją działalność rozpoczął w 1969 roku. Jest więc to jedyna, opisywana przez nas manufaktura, która powstała po II Wojnie Światowej. Wyspecjalizowała się ona w wytwarzaniu białej, twardej porcelany, która nie tylko produkowana jest na wielką skalę, ale także eksportowana do 40 krajów na całym świecie. Lubianę charakteryzuje niezwykle duża wydajność produkcji. Produkują oni bowiem około 3 500 000 sztuk wyrobów ceramicznych miesięcznie. 

    Ceramika artystyczna w Polsce ma bogatą i burzliwą historię. W Polsce istnieje kilka powszechnie znanych firm, które oferują naprawdę wspaniałą ceramikę. Jeśli więc dobrze poszukamy, to na naszym rodzimym rynku możemy znaleźć niemal wszystko, od klasycznej porcelanowej filiżanki, aż po bogato zdobioną ceramiczną miskę.